اشک آتش

کمترین وظیفه اخلاقی در قبال کسی که قدمی‌برایمان برداشته و لطفی در حقمان روا می‌دارد این است که از او تشکر کنیم؛ حتی اگر هیچ توقعی نداشته باشد. شرط ادب این است که قدردان محبت دیگران باشیم و اگر چنین نکنیم در نگاه جامعه، رفتارمان به دور از ادب و اخلاق به شمار می‌آید. با این وصف در مقابل نعمت‌های ناتمام خدای یکتا وطیفه‌‌‌ای بزرگ و ناتمام در شکرگذاری داریم.

امام حسن مجتبی علیه السلام: «أَللُّؤْمُ أَنْ لا تَشْکُرَ النِّعْمَةَ.»

پستى آن است که شکر نعمت را نکنى.

تحف العقول ص 233

و یادمان نرود، شکر نعمت نعمتان را افزون می‌سازد. در عرصه روابط اجتماعی و خانوادگی نیز تشکر در مقابل لطف دیگران یک ارزش اخلاقی بایسته محسوب می‌شود که ترک آن زیبنده مومنین نیست.

مشهد که می‌روی مواظب باش نمازت در بین راه قضا نشود. زیارت مستحب است و نماز واجب. نیمه شب را که در هیأت می‌گذرانی مراقب باش از نماز صبح جانمانی. میهمانی و دورهمی‌و اجتماع مؤمنین ارزشمند است به شرط آن که آلوده هجو و غیبت و تهمت و ... نباشد. امام حسن مجتبی علیه السلام: «إِنَّ مَنْ طَلَبَ الْعِبادَةَ تَزَکىّ لَها، إِذا أَضَرَّتِ النَّوافِلُ بِالْفَریضَةِ فَارْفَضُوها.»

به راستى هر که عبادت را به خاطر عبادت طلب کند خود را تزکیه نموده است. هر گاه مستحبّات به واجبات زیان رساند آن را ترک کنید.

تحف العقول ص 236

نمیدونم واقعا چرا این عکس در فضای مجازی منتشر شده اما تیتر سایت‌ها این بود: خانه لاکچریاحسان حاج صفی!

اگه واقعا انگیزه ایشون از انتظار عکس پز دادن بوده باید عرض کنم آقا احسان! پول داری نوش جونت خدا بیشترش کنه اما مواظب باش دل کسیو آب نکنی. این ایام گرونی خونه و اجاره خونه باعث ناراحتی و افسردگی و ترس خیلی از هموطنان ما شده که درد مستأجری دارن. چن شب پیش با یکی صحبت میکردم بغض کرده بود که با این قیمتا ما هیچ وقت صاحب خونه میشیم؟ اینا این عکسا رو ببینن دلشون میشکنه.

آدم‌ها در آخرین لحظات عمرشان وقتی می‌دانند دیگر فرصتی ندارند مهمترین دغدغه‌هایشان را بر زبان می‌آورند. کسی که نگران اموالش است درباره آن توصیه‌های لازم را یادآور می‌شود. یا فردی که نگران فرزند و اهل و عیالش است دغدغه خود را درباره آنها بیان داشته و سفارش‌های لازم را به زبان می‌آورد.

آخرین جملهمولا علی علیه السلام که غمخوار مردم و پدر امت بوده و هست می‌تواند از این منظر جالب و مهم باشد.

نقل است مولای متقیان در آخرین لحظات عمر شریفش پیش از آن که شهادتین را بر زبان جاری ساخته و چشم از این دنیا فرو ببندد آیه 128 سوره نحل را بر زبان جاری ساخت1: "إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِینَ اتَّقَوْا وَالَّذِینَ هُمْ مُحْسِنُونَ"

خدا با کسانى است که پروا داشته و نیکوکارند.

این آیه می‌تواند مهم ترین توصیه‌هادی امت و نسخه نجات بخش بشر برای تأمین سعادت دنیا و آخرت محسوب شود.

با خدا بودن و عمل به دین او در کنار خدمت و احسان به مردم، مکمل رشد معنوی و ایجاد جامعه انسانی و شرافتمندانه است.

خدا رحمت کند سید آزادگان، مرحوم سید علی اکبر ابوترابی را که در زمان اسارت در اردوگاه‌های مخوف حزب بعث و یا پس از آزادی هر جا که می‌خواست نصیحتی کند این عبارت را بیان می‌نمود: پاک باش و خدمتگذار.

ابعاد فردی و اجتماعی اسلام را می‌توان با همین جمله کوتاه به جهانیان شناساند. پاک باش یعنی خدا را عبادت کن و از گناه دور باش و حقی از دیگری ضایع نکن و خدمتگذار یعنی گره گشایی از کار خلق را اوج عرفان و بالاترین دستاویز قرب به خدا بدان. خودسازی و کمک به دیگران عصاره معارف مکتب وحی است.

1- بحار الانوار، ج 42، ص 292

اسلام اتفاقاً از همه مکاتب مادی و معنوی عالم، انسان دوست تر و انسان محورتر است. چون خدا اراده کرده همه جهان را به تسخیر بشر در آورد. "سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ" لقمان20

اشرف مخلوقات عالم باید صاحب همه کمالات مادی و معنوی عالم باشد، اگر خودش خودش را عقب نیندازد! انسان، حیوان نیست و ابعاد وجودش فقط در چارچوب بدن نمی‌گنجد. انسان برای آن که انسان شود و اشرف مخلوقات، باید به همه ویژگی‌های درون خود توجه نشان دهد. "عَلَیْکُمْ أَنفُسَکُمْ" (مائده105) به خودت بپرداز و حواست را جمع کن که معنای انسانیت را به بازی نگیری، بزرگ شوی و دنیا را زیر پای خودت ببینی.

اسلام آیین انسان محوری است و الگوی انسانیت را در سوره انسان به نیکی بیان می‌دارد: " وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا" آیه8 انسانِ انسان محور نه تنها لذایذ دنیا را فقط برای خودش نمی‌خواهد بلکه غذای سهم خودش را به آن نیاز دارد هم به دیگری می‌بخشد بی هیچ چشمداشت و توقع و منّتی. "إِنَّمَا نُطْعِمُکُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِیدُ مِنْکُمْ جَزَاءً وَلَا شُکُورًا" آیه9

اگر آن قدر بزرگ شدی که برای خدا و بی آن که انتظار یک تشکر خشک و خالی را از دیگران داشته باشی، از آن چه که حق و نیاز خودت است بگذری و انسان دیگری را محور توجّهت قرار دهی، انسان حقیقی و "انسان محور واقعی" شده ای.

راستی دقت کرده اید خدا چه زیرکانه، در سوره‌‌‌ای که به نام انسان است، الگوی راستین انسانیت را معرفی کرده است؟! این آیه‌ها در شأن و وصف چه کسی نازل شده است؟

نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت متحیّرم چه نامم شه ملک لافتی را

برای خداقدمی‌برداشته ایم که توقع داریم او هم خواسته مان را اجابت کند؟ خدا به اندازه کافی در حقمان لطف داشته و بالاترین نعمت‌هایش را ارزنی مان نموده است؛ اما آیا کمترین وطیفه ما در قبال او اطاعت از فرامینش و عمل به دستورات دینش نیست؟ اگر برخلاف جهت خدا حرکت می‌کنیم خیلی نباید توقع اجابت دعاهایمان را داشته باشیم. بنده‌‌‌ای که مطیع خدا باشد خدا نیز امور زندگی اش را تسهیل نموده و عالم ماده و معنا را مسخّر او قرار می‌دهد:

«مَنْ عَبَدَ اللّهَ عَبَّدَ اللّهُ لَهُ کُلَّ شَىْء»1

کسى که خدا را اطاعت و عبادت کند، خداوند همه چیز را مطیع او گرداند.

1- امام حسن مجتبی علیه السلام تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۰۸

خیلی‌ها دل ندارند دست توی جیب برده و بخشی حتی ناچیز از مال و دارایی شان را برای خدا به نیازمندان بدهند. بنابراین آدم‌هایی که اهل بخشش و دستگیری هستند و درخواست نیازمند را رد نکرده و درصدد کمک بر می‌آیند افرادی بزرگ و خیّر به شمار می‌آیند.

در این میان، افرادی هم هستند که بزرگواری را به حدی فراتر رسانده و قبل از آن که کسی به آنها رو بزند و خجالت بکشد و تقاضایش را مطرح کند درصدد رفع مشکل او بر می‌آیند. به این افراد می‌گویند: کریم. کرامت و بزرگواری از مختصات همیشگی ائمه بوده و هر کس که دنبال رهروی از خاندان طهارت است طبع خود را نیز بلند مرتبه ساخته و به استقبال کار خیر شتاب می‌کند.

یک نکته را هم فراموش نکنیم، این که در موقع قطحی و کمبود و گرانی به فکر کمک به دیگران باشی، ارزشی بالاتر از بخشش در شرایط عادی جامعه دارد:

قِیلَ فَمَا الْکَرَمُ قَالَ الِابْتِدَاءُ بِالْعَطِیَّةِ قَبْلَ الْمَسْأَلَةِ وَ إِطْعَامُ الطَّعَامِ فِی الْمَحْلِ قِیلَ فَمَا الدَّنِیئَةُ قَالَ النَّظَرُ فِی الْیَسِیرِ وَ مَنْعُ الْحَقِیر

از امام مجتبى سؤال شد: کرم چیست؟ فرمود: آغاز به بخشش نمودن پیش از درخواست نمودن و اطعام نمودن در وقت ضرورت و قحطى. سؤال شد: دنائت و پستى چیست؟ فرمود: کوچک بینى و دریغ از اندک.

تحف العقول ص 225